نقش روی در کشاورزی

روی (Zn)

نقش روی در گیاه: Zn نیز مثل Mn و Mg در فعال کردن آنزیم­ها نقش دارد. بعلاوه نقش Zn در فعال کردن کربنیک انیدراز اختصاصی هست. در کمبود Zn مواد اکسیداتیو در گیاه افزایش می­یابد. Zn فعال کننده آنزیم سوپر اکسید دسموتاز بعنوان آنزیم آنتی اکسیدان عمل می­نماید. همچنین اسیدآمینه تریپتوفان، ماده پیش ساز هورمون اکسین، در حضور Zn سنتز می­گردد.

غلظت و توزیع Zn  در گیاه:

در کل محدوده مناسب Zn در گیاه حدود 15 تا 50 میلی گرم بر کیلوگرم در وزن خشک برگهای بالغ است. در بعضی از گیاهان علائم کمبود ظاهری Zn  تا حد 12 میلی گرم بر کیلوگرم ظاهر نمی­شود. برای اکثر محصولات غلظت 15 میلی گرم بر کیلوگرم بعنوان حد بحرانی شناخته می­شود ولی بایستی توجه داشت که تغییرات جزئی در حد 1 تا 2 میلی گرم در محدوده بحرانی سبب کمبود آن می­شود. بعضی از گیاهان مقدار زیادی از Zn (100 میلی گرم بر کیلوگرم) را بدون اینکه به گیاه صدمه وارد شود در خود جمع می­کنند. فسفر زیاد سبب اختلال در متابولیسم Zn شده و همچنین باعث کاهش جذب آن درر سطح ریشه می­شود. البته Zn زیاد سبب تحریک کمبود آهن در گیاهان حساس می­شود.

فرم قابل جذب Zn:

روی در محلول خاک بصورت کاتیون Zn²⁺ بصورت قابل تبادل روی ذرات خاک و در پیوندهای آلی به شکل کلات و یا کمپلکس­های آلی وجود دارد. قابلیت جذب آن توسط pH خاک تحت تاثیر قرار می­گیرد بطوریکه با افزایش pH جذب آن کاسته می­شود. همچنین قابلیت جذب Zn با افزایش فسفر خاک پایین می­آید.

حرکت Zn در خاک:

حرکت به روش توده­ای و انتشار است که عمدتا به روش انتشار حرکت می­کند. کاتیون­هایی مثل Cu²⁺ و NH₄⁺ جذب روی را کاهش می­دهند. بنظر می­رسد که فسفر مانع انتقال روی به قسمت­های بالایی می­شود. بنظر می­رسد که کارایی جذب روی با کاهش pH ریزوسفر افزایش یابد، بنابراین گیاهانی که توانایی کاهش pH ریزوسفر را دارند، روی بیشتری را جذب می­کنند.

علائم کمبود Zn:

کمبود روی بصورت کلروز بین رگبرگی در برگهای جوان دیده می­شود. با افزایش شدت کمبود رشد برگ و گیاه کاسته شده و برگها خشک شده و می­ریزند و در درختان میوه پدیده جاروئی شدن بوجود می­آید.

علائم سمیت:

گیاهان حساس به Zn وقتی که غلظت روی بالاتر از 100 میلی­گرم بر کیلوگرم باشد علائم سمیت را نشان می­دهند. بعضی از گیاهان حتی در غلظت­های 100-250 میلی گرم بر کیلوگرم نیز علائم سمیت را نشان نمی­دهند.

منابع کودی Zn:

Zn را می­توان بصورت محلول­پاشی و هم بصورت خاکی مصرف نمود. سولفات روی با 35 درصد Zn، اکسید روی با 78-80 درصد Zn، کلات روی با 14 درصد Zn.